Teoria Belbina w codziennej współpracy

Spotykasz w swoim zespole osoby, które wydają się wiecznie krytykować nowe rozwiązania? A może denerwują cię ludzie, którzy spędzają zbyt dużo czasu „na kawie”? Wreszcie – masz dość kogoś, kto wydaje polecenia innym, a sam bywa leniwy i nie ma żadnych oryginalnych pomysłów. Czas nabrać nowej perspektywy, ich zachowanie może być bowiem kluczem, do sukcesu waszego wspólnego projektu.

Pierwszy raz usłyszałem o Teorii Ról w Zespole od osoby, która była świeżo po praktycznych warsztatach z jej zastosowania w grupie. Na zajęciach dowiedziała się, że cechuje ją osobowość Ewaluatora – doskonale ocenia szanse na powodzenie nowego rozwiązania, wyłapuje jego słabe punkty, jest osobą praktyczną. O tym wszystkim mówiła z wielkim entuzjazmem. Dlaczego?
Bo w końcu okazało się, że nie jest tylko wiecznie krytykującą i narzekającą osobą, a współpracownicy nagle zrozumieli, że jej uwagi nie są personalne, a wkład do projektu, który ma do zaoferowania, jest bardzo cenny. Od tego momentu koledzy przestali ją traktować jak wroga, a człowieka od zadań specjalnych.

Według teorii, którą stworzył Meredith Belbin, wyróżniamy dziewięć typów ról w zespole.
Ich znajomość pozwala przede wszystkim na lepszą komunikację w grupie – znając swoje możliwości, kompetencje i usposobienie, wiemy, czego możemy od siebie nawzajem oczekiwać i z jakim problemem do kogo się zwrócić. Pomaga to również sprawniej się porozumiewać, bowiem prawidłowa klasyfikacja pozwala na formułowanie komunikatów dopasowanych do osobowości.

Diagnoza tego, jakie kompetencje mają nasi współpracownicy, jest niezwykle pomocna, gdy mamy zbudować zespół, który zajmie się nowym projektem. Badania Belbina dowiodły bowiem, że zespół, który zbudowany jest z osób o możliwie najbardziej różnorodnych kompetencjach, najefektywniej pracuje. W naturalny sposób informacje te przydają się również, gdy poszukujemy jednej lub kilku osób do włączenia w już istniejący projekt. Wreszcie, gdy prace utknęły w martwym punkcie, warto zastanowić się, czy nie brakuje nam kogoś o bardzo specyficznych kompetencjach.

Role zespołowe, które wyselekcjonowano na drodze badań, to:

Kreator

Jak sama nazwa wskazuje, Kreator to osoba, która wpada na innowacyjne pomysły. Zwykle jest to jedna z najbardziej inteligentnych osób w zespole. Fakt, że ma błyskotliwy pomysł, nie oznacza jednak od razu, że wie, jak go zrealizować. Niektórzy Kreatorzy mają tak wiele pomysłów, że mogą wydawać się chaotyczni.

Ewaluator

O tym typie kompetencji już wspominaliśmy. To osoba, która jest w stanie racjonalnie ocenić czy pomysł Kreatora można wdrożyć. Przez postronne osoby Ewaluator może być wzięty za osobę szorstką i niemiłą.

Koordynator

Jeżeli Ewaluator uzna, że pomysł Kreatora ma szanse na powodzenie, do gry wkracza Koordynator. To osoba, która świetnie zna kompetencje współpracowników i potrafi najlepiej przydzielić im zadania tak, aby w pełni wykorzystać ich potencjał. Ta osoba może być czasem postrzegana jako ktoś leniwy, ponieważ „wydaje tylko polecania”.

Implementer

Implementer to z kolei ktoś, kto konsekwentnie wdraża pomysł niezależnie od tego, czym mu się to podoba, czy nie. To osoba, która doskonale zdaje sobie sprawę, na jakim etapie jest projekt i co należy po kolei robić. Jeżeli w zespole pojawił się chaos informacyjny, należy zwrócić się właśnie do tej osoby.  Konsekwencja i swojego rodzaju „klapki na oczach” powodują niekiedy, że osoba ta jest mało elastyczna.

Perfekcjonista

Tej roli nie trzeba specjalnie tłumaczyć. Perfekcjonista czuwa nad jakością wykonywanego zadania, dba o terminy, szczegóły, kruczki prawne. Przez otoczenie może być postrzegany jako pedant.

Lokomotywa

Rolę lokomotywy można określić, jako „zagrzewanie do boju”. To ktoś, kto cechuje się dużą charyzmą, autorytetem i potrafi zmobilizować zespół do działania. Lokomotywa jest otwarta i towarzyska, ale jeżeli coś nie idzie po jej myśli, bywa również choleryczna.

Dusza zespołu

Tutaj również sporo można wywnioskować z nazwy roli. Ktoś taki jest potrzebny w każdym większym zespole. To właśnie Duszę można najczęściej przyłapać na kawie. Jest ona jednak niezbędna do zachowywania dobrej atmosfery i zapobiegania konfliktom. Osoba ta często jest uległa i niezdecydowana.

Poszukiwacz źródeł

To ktoś, kto najczęściej komunikuje się poza zespołem. Znajduje potrzebne informacje, środki, a nawet nowych członków zespołu. Wnosi do grupy świeże informacje. Zwykle jest to osoba lubiana, ale dla niektórych zbyt bezpośrednia i entuzjastyczna.

Specjalista

Jak sama nazwa wskazuje, specjalista to ekspert, który dzięki swojemu doświadczeniu pomoże zrealizować projekt. Niestety, nawet specjaliści się mylą. Udając się po ekspertyzę, miej na uwadze, że często są również nieco zarozumiali.

Dziewięć typów osobowości nie oznacza, że w każdym zespole musi być co najmniej dziewięć osób, by działał najbardziej efektywnie. Po zapoznaniu się z rolami, łatwo zauważyć, że niektóre z nich mogą realizować się w jednej osobie. Ewaluator może być również Specjalistą; Lokomotywa może być również Koordynatorem. Co więcej, nie wszystkie zadania wymagają wszystkich kompetencji. Ich znajomość jest jednak kluczowa, gdy zespół nie realizuje celu w oczekiwany sposób.

Postaraj się zastanowić, jakie role pełnią poszczególne osoby w twojej grupie. Dzięki temu będziesz wiedział, na jakim etapie realizowania projektu kluczowa jest ich rola. Jeżeli wasz projekt utknął w martwym miejscu, być może potrzebujecie zmiany kursu – wtedy przyda się Kreator.
A może po prostu spadła wasza motywacja? Wtedy niezbędna będzie Lokomotywa.
Jeżeli w zespole dochodzi do tarć, potrzebujecie Duszy towarzystwa, czyli kogoś, kto będzie swoistym buforem.